ព្រះធម៌សម្តេចសង្ឃជួន ណាត មាឃបូជា
មាឃបូជា (អានថា៖ មាឃៈបូជា មិនមែនអាន មាឃ-បូជា ទេ) វចនានុក្រមខ្មែរ ទំព័រ៨៧២ ន. (សំ.បា. មាឃ + បូជា) ការធ្វើបូជាក្នុងខែមាឃ។
មាឃបូជាធ្វើឡើងដោយបុព្វហេតិពីរប្រការគឺ
១.ព្រះអង្គដាក់អាយុសង្ខារថានៅតែបីខែទៀតទេព្រះទ្រង់បរិនិព្វានហើយ
២.សម្តែងឪវាតបាតិមោក្ខ
ធ្វើក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែមាឃ រំឮកដល់ សាវកសន្និបាត “ការប្រជុំសាវ័ក” នៃព្រះសម្ពុទ្ធដែលហៅថា ចាតុរង្គសន្និបាត “ការប្រជុំមានអង្គបួន” គឺ
- ថ្ងៃនោះព្រះចន្ទ្រចរចូលដល់មាឃនក្សត្រ (ថ្ងៃពេញបូរណ៌មីខែមាឃ),
- ព្រះភិក្ខុសង្ឃចំនួន១.២៥០ រូប ឥតបានកំណត់ពេលគ្នាជាមុនសោះ ក៏ស្រាប់តែមកប្រជុំព្រមគ្នា ក្នុងសំណាក់ព្រះបរមសាស្ដា,
- ព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងអម្បាលនោះសុទ្ធតែជាឯហិភិក្ខុដូចគ្នាទាំងអស់,
- ព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងនោះសុទ្ធតែជាព្រះអរហន្ត បាននូវបដិសម្ភិញាណបួន។
បដិសម្ភិទាញាណបួនគឺ
- ធម្មប្បដិសម្ភិទា បញ្ញាយល់ធម៌
- អត្ថប្បដិសម្ភិទា យល់សេចក្តីរបស់ធម៌
- បដិភាណប្បដិសម្ភិទា ឈ្លាស់វៃក្នុងការសម្តែងធម៌
- វិរុត្តិប្បដិសម្ភិទា ឈ្លាស់វៃក្នុងការប្រើភាសាឬប្រើពាក្យ
ការប្រជុំមានអង្គ៤ដូច្នេះ ក្នុងពុទ្ធសម័យមានតែម្ដងគត់, ក្នុងវេលានោះ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងឱវាទបាតិមោក្ខ…។
ឱវាទបាតិមោក្ខទាំងបីគឺ
- សព្វបាបស្សអករណំ ហាមមិនឲ្យធ្វើអំពើបាប
- កុសលស្សូបសម្បទា ឲ្យញាំុងកុសលឲ្យដល់ព្រម
- សចិត្តបរិយោទបណំ ធ្វើចិត្តឲ្យស្អាតបរិសុទ្ធ
ពួកពុទ្ធមាមកជនគ្រប់ប្រទេសក្នុងសាសនកាលរៀងមក កំណត់យកថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែមាឃរាល់ឆ្នាំ ថាជាថ្ងៃសំខាន់មួយក្នុងការធ្វើបូជាៈ ថ្ងៃមាឃបូជា, ធ្វើមាឃបូជា, បុណ្យមាឃបូជា។
ប្រវត្តិនៃបុណ្យមាឃបូជានៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
នៅក្នុងសៀវភៅព្រះរាជពិធីទ្វារទសមាសភាគ២ មានចែងថាៈ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានផ្តើមធ្វើបុណ្យវិសាខបូជានៅក្នុងរាជព្រះបាទហរិរក្សរាមា(ព្រះអង្គដួង) ដែលគង់នៅក្រុងឧត្តុងមានជ័យ ក្នុងពុទ្ធសករាជ ២៣៩៧ និងគ្រិស្តសករាជ ឆ្នាំ១៩៨៥ ។
បើតាមសេចក្តីនេះ អាឲ្យគេសន្និដ្ឋានបានថា ពិធីបុណ្យមាឃបូជា ក៏ប្រហែលជាត្រូវបានគេផ្តើមធ្វើឡើង នៅក្នុងពុទ្ធសករាជ ជាមួយគ្នានោះផងដែរ ពីព្រោះពិធីបុណ្យទាំងពីរនេះ គឺជាបុណ្យរំលឹកដល់ថ្ងៃខួបនៃមហាភិលក្ខិតកាលធំៗ របស់ព្រះសមនគោត្តម ដែលជាព្រះសាស្តារនៃមនុស្ស និងទេព្វតា ។
កំណត់កម្មវិធីបុណ្យ
ពិធីឆ្លងបុណ្យមាឃបូជា
ពុទ្ធសាសនិក តែងតែចាត់ទុកពិធីបុណ្យមាឃបូជានេះ ជាមហាមង្គលដ៏ប្រសើរមួយក្នុងចំណោមពិធីបុណ្យតាមពុទ្ធសាសនានានា ។ ដើម្បីឲ្យសមស្របទៅតាមបំណងប្រាថ្នានៃពុទ្ធសានិករៀងៗខ្លួននោះ ពួកគេបាននាំគ្នារៀបចំ ចាត់ចែងនូវ គ្រឿងសក្ការៈបូជាដ៏ប្រណីតៗដូចជា ប្រទីបជ្វាលា ទៀន ធូប ប្លូ ស្លា ផ្កា បារី បិងទ័យទាន ផ្សេងៗទៀតសម្រាប់ប្រគេនដល់ព្រះសង្ឃ និងរៀបចំបូជាដល់ស្នូបដំកល់នូវព្រះសារិរិកធាតុរបស់ព្រះពុទ្ធជាដើម ។
លុះព្រឹកឡើង ត្រូវនឹងថ្ងៃ១រោជ ខែមាឃ ពុទ្ធសានិកទាំងអស់ បានរៀបចំដាក់បាតឆ្លងជាកិច្ចបង្ហើយបុណ្យ។ បន្ទាប់ពីពិធីដាក់បាតចប់ ឧបាសក ឧបាសិកាចំណុះជើងវត្តទាំងអស បានវេរចង្ហាន់ និងទ័យទានផ្សេងៗ ដល់ព្រះសង្ឃភ្ជាប់ និងសេចក្តីប្រថ្នាយកមគ្គផលរៀងៗខ្លួន ។
